Zwanger met medische indicatie – wat te verwachten
Dat had je niet verwacht toen je de verloskundigenpraktijk binnenstapte. Er volgde een doorverwijzing. Je wordt verwacht in het ziekenhuis, en dat betekent het einde van je vertrouwde zorgeloze verloskundigenpraktijk en het begin van onzekerheid. Je bent zwanger met medische indicatie. Wat kun je verwachten?
Zwanger met een medische indicatie
Wat je nu overkomt, overkomt bijna de helft van de zwangeren in Nederland. Je bent dus echt niet de enige waarbij de grond onder je voeten lijkt weg te zakken. Die medische indicatie duidt op mogelijke complicaties voor jou en/of je baby. Het is (nog) niet gezegd dat die complicaties ook gaan optreden. Nader onderzoek zal uitwijzen wat er aan de hand is, daarna volgt een plan bestaande uit monitoring in het ziekenhuis en voorbereiding op de geboorte. De enige zekerheid die je op dit moment hebt is het volgende zinnetje: de tijd zal het leren.
Daar heb je nu helemaal niet aan. Je bent de grip kwijt en die wil je weer terug. Hoe gaan de komende weken of maanden er nu uitzien? Welke onderzoeken zijn nodig? Kom je nu voor keuzes te staan waar je helemaal niet over na wilt denken? Wanneer kun je weer ademhalen?
Tijdsdruk
Afhankelijk van wanneer je in je zwangerschap wordt doorverwezen, kan ik mij goed voorstellen dat je tijdsdruk voelt. In sneltreinvaart stelt het ziekenhuis verschillende onderzoeken voor. Hun taak is uitzoeken wat er gaande is en dat doen ze onder andere door zaken uit te sluiten. Zo kunnen ze in jouw bloed ook het bloed vinden van je ongeboren kindje, en dus vragen ze of je mee wilt werken aan bloedonderzoek. Er kan een vlokkentest of vruchtwaterpunctie worden voorgesteld. Er volgt een uitgebreide echo. Of je urine wordt onderzocht.
Waarom is die vaart voor het ziekenhuis zo belangrijk? De artsen houden rekening met twee levens en twee toekomstperspectieven: die van jou en die van je baby. Dus het is belangrijk snel te handelen mocht dat nodig zijn. Ben je nog geen 24 weken zwanger dan bestaat de mogelijkheid om te kiezen om de zwangerschap af te breken. Artsen gunnen je in het ergste geval dat keuzemoment.
Dat klinkt gek he, gunnen. Je wilt daar niet over beslissen. Natuurlijk wil je dat niet, maar uiteindelijk is een weloverwogen besluit voor jou, je partner, je gezin en je kind beter dan moeten wachten op een toekomst waar je niet achter staat of waarvan je weet dat je het niet aankunt.
Sneltrein of niet, het blijft jouw keus
Ik ben niet pro snelheid. Integendeel. Ik zou willen dat je maanden de tijd had om na te denken, om te voelen, om tot jezelf te komen en om te aanvaarden dat dit nu jouw realiteit is. Ik gun je de rust en zorgeloosheid terug. En ik weet zeker dat menig arts in het ziekenhuis dat jou ook gunt. Maar in plaats daarvan kunnen zij niet meer doen dan zo snel mogelijk duidelijkheid bieden.
Hierboven schreef ik ‘het ziekenhuis stelt verschillende onderzoeken voor’. Want dat is het. Een voorstel. Het is aan jou om daarin mee te gaan. Om af te wegen wat je wel en niet hoeft te weten en welke risico’s je bereid bent te nemen voor jou en je ongeboren kind. Een vruchtwaterpunctie bijvoorbeeld kent ook een risico op vroeggeboorte. Laat je informeren en doe wat goed voelt. Of vraag een second opinion aan elders. Dat is je recht.
Welkom in het ziekenhuis, wat staat je te wachten?
Tot zover de introductie tot dit nieuwe hoofdstuk in je leven. Wat staat je te wachten wanneer je de polikliniek verloskunde binnenstapt en wacht op de eerste zwangerschapscontrole van een verloskundige, arts of gynaecoloog? Download nu het tijdspad van de medische zwangerschap en lees de toelichting hieronder.
Eerste afspraak
Tijdens de eerste afspraak worden er heel wat vragen gesteld over wie je bent, over je partner, over je zwangerschap tot nu toe, over je gezondheid en leefstijl. Mocht je medicatie gebruiken, dan is dit hét moment om daarover te beginnen. Ook wordt er naar je familie gevraagd en of je bekend bent met genetische aandoeningen. Denk aan suikerziekte, hoge bloeddruk, taaislijmziekte, het downsyndroom, hartafwijkingen of spierziekten.
Na het gesprek volgen de eerste onderzoeken. Je bloeddruk wordt gemeten, de grootte van je baarmoeder wordt gemeten en er wordt naar de hartslag van je kind geluisterd. Er wordt bloed geprikt en je urine wordt gecontroleerd op een verhoogde bloeddruk of infectie. Het kan zijn dat tijdens die eerste afspraak direct een echo wordt gemaakt. De uitslagen van de eerste onderzoeken worden meestal tijdens een volgend bezoek besproken. Als er meerdere onderzoeken op een dag staan gepland, kan het zijn dat je dezelfde dag al meer weet.
NIPT
De niet-invasieve prenatale test (NIPT) is een bloedtest die kan worden uitgevoerd om te zoeken naar specifieke chromosoomafwijkingen, zoals het downsyndroom, het edwardssyndroom en het patausyndroom. Over het algemeen kan de NIPT-test worden uitgevoerd vanaf 10 weken zwangerschap tot aan de geboorte.
De NIPT-test is niet diagnostisch, het geeft enkel een indicatie. Wanneer de NIPT uitwijst dat je kind mogelijk een syndroom heeft, dan kan die uitslag nog worden bevestigd met verdere onderzoeken zoals een vlokkentest of vruchtwaterpunctie. Het is aan jou of en zo ja welke testen je wilt laten uitvoeren.
Afhankelijk van jouw situatie kom je ongeveer één keer per vier weken terug voor controle in het ziekenhuis. In sommige gevallen is dat vaker, soms zelfs wekelijks. Ook spreek je met een verpleegkundige op de afdeling, meestal rond de 25ste en rond de 36ste week van je zwangerschap. Bij ieder bezoek word je bloeddruk gemeten, kan urine worden getest en kan er tot slot een CTG (zie verderop) worden afgenomen om de hartslag van je baby te meten en/of weeënactiviteit in je baarmoeder te registreren.
Er wordt bloed afgenomen. Dit is waar o.a. naar wordt gekeken:
Hemoglobinegehalte (Hb)
Heb je voldoende rode bloedcellen? Zo nee, dan kan dat leiden tot een tekort aan ijzer (bloedarmoede).
Trombocyten (bloedplaatjes)
Deze zorgen er voor dat je bloed stolt. Het is belangrijk te weten of jouw bloed voldoende bloedplaatjes heeft en kan stollen wanneer je bijvoorbeeld een keizersnede krijgt.
Nier- en leverfuncties
Verhoogde nier- en leverfunctiewaarden kunnen (in combinatie met andere verschijnselen) wijzen op pre-eclampsie.
Bloedgroep
Het is belangrijk om te weten welke bloedgroep je hebt.
Rhesus-D-factor
De rhesus-D-factor is een erfelijk kenmerk in je bloed, je bent rhesus-D-positief of rhesus-D-negatief. Bij de geboorte bestaat er een kans dat het bloed van je kind in jouw bloedbaan komt. Wanneer jij rhesus-D-negatief bent en je kind rhesus-D-positief, dan kan dat voor problemen zorgen. Je gaat namelijk afweerstoffen creëren die op hun beurt via de navelstreng je kind bereiken, die afweerstoffen breken bloed af waardoor je kind mogelijk bloedarmoede krijgt. Om dit te voorkomen krijg je een injectie met anti-rhesus-D-immuno-globine. 48 uur na de bevalling wordt die injectie herhaald. Ben je zelf rhesus-D-positief, dan is er niets aan de hand.
Rhesus-C-factor
Ben je rhesus-C-negatief? Dan is er een kleine kans dat je tijdens de zwangerschap antistoffen tegen de bloedgroep van je kind maakt.
Glucose (suikergehalte)
Een verhoogd glucosegehalte kan wijzen op (zwangerschaps)diabetes. Mocht dit het geval zijn, dan krijg je een afspraak met een diëtist om de waarden te verbeteren. Mocht dat niet (voldoende) baten, kunnen insuline injecties nodig zijn.
Hepatitis B
Deze infectie van je lever kan onopgemerkt verlopen. Tijdens je zwangerschap is er geen reden voor zorgen. Bij de geboorte kan je kind in aanraking komen met het virus en geïnfecteerd worden. Na de bevalling krijgt je baby een hepatitis B-vaccinatie.
Om de groei, afwijkingen, de hoeveelheid vruchtwater, de ligging en het welzijn van je ongeboren kind te beoordelen en te volgen, krijg je verschillende echo’s of GUO’s. Een GUO is een uitgebreid echoscopisch onderzoek door een gynaecoloog of een specialist in prenatale echografie. Zij weten als geen ander hoe zij de gedetailleerde beelden moeten lezen, kunnen afwijkingen detecteren en beter beoordelen dan de verloskundige of gynaecoloog die een standaard echo afneemt. Een GUO duurt doorgaans ook langer. Meer weten? Lees dan ook: Voorbereiden op een GUO.
Om genetische afwijkingen bij je ongeboren kind te kunnen detecteren, worden kleine weefselmonsters genomen van de placenta. Dat gebeurt met een dunne buis of naald die via de vagina en de baarmoederhals (of via de buikwand) naar binnen wordt gebracht. Je kunt wat krampen ervaren die vergelijkbaar zijn met menstruatiekrampen. De uitslag van de weefselmonsters zijn meestal binnen 2 weken bekend. Heel soms kan er niet voldoende weefsel worden afgenomen, dan wordt aangeraden een vruchtwaterpunctie te doen.
Een vlokkentest komt niet zonder risico, er is een kleine kans op een miskraam. Laat je dus goed voorlichten voor je de keuze maakt om dit onderzoek uit te laten voeren. Deze test wordt uitgevoerd tussen de 11e en 14e week van de zwangerschap. Na de 14e week van je zwangerschap wordt een vlokkentest meestal niet meer uitgevoerd omdat je placenta dan onvoldoende cellen bevat voor een betrouwbare analyse.
Een vruchtwaterpunctie wordt uitgevoerd tussen de 15e en 20e week van je zwangerschap. Nu wordt er wat vruchtwater opgenomen met een lange naald die via je buikwand naar binnen wordt gebracht. Er is een kleine kans op een miskraam of vroeggeboorte, dit overkomt in Nederland 1 op de 1000 vrouwen. Wil je meer weten over de precieze werkwijze van een vruchtwaterpunctie? Lees dan ook: hoe voelt een vruchtwaterpunctie.
Een cardiotocografie (CTG) is een test die de hartslag van je ongeboren kind en de samentrekkingen van de baarmoeder meet. Over het algemeen wordt de eerste CTG uitgevoerd rond de 28e week van je zwangerschap. Naar alle waarschijnlijkheid wordt er dan gefocust op de hartslag van je kind. Die gemeten hartslag kan veel informatie geven over het welzijn van je kindje. De hartslag moet pieken en dalen laten zien, o.a. bij beweging. Het CTG kan vaker worden afgenomen, bijvoorbeeld wanneer er sprake is van een hoge bloeddruk, diabetes, groeivertraging of het waarnemen van minder kindbeweging.
Tijdens weeën kan het CTG worden gebruikt om te controleren of je kind goed reageert op de samentrekkingen van je baarmoeder.
Je bloeddruk wordt goed in de gaten gehouden en mag niet te hoog worden. Een hoge bloeddruk kan o.a. wijzen op pre-eclampsie, een ernstige zwangerschapscomplicatie die zich meestal ontwikkelt na de 20e week van de zwangerschap. Pre-eclampsie kan voorkomen tot en met de bevalling (en zelfs nog tot kort daarna). De meeste gevallen van pre-eclampsie ontstaan tussen de 24e en 37e week van de zwangerschap. Wil je meer weten over deze complicatie? Lees dan ook: De ernst van pre-eclampsie en HELLP.
De meeste vrouwen worden getest op zwangerschapsdiabetes tussen de 24e en 28e week van de zwangerschap. Dit is een tijdelijke vorm van diabetes. Zelf merk je daar eigenlijk niets van. Doe je er niets aan, dan is de kans op een grote baby groot, wat mogelijk voor problemen zorgt bij de bevalling. Er wordt dan ook vaak uitgeweken naar een keizersnede. Je kind komt na zwangerschapsdiabetes ter wereld met een gewenning voor die hogere bloedsuikerspiegel van jou. Na de geboorte stopt die toevoer, wat ervoor kan zorgen dat je kind slap wordt. Als hij of zij die waarden niet omhoog krijgt of houdt, kan dat leiden tot hersenschade. Een infuus kan dan noodzakelijk zijn. Naar schatting krijgt één op de twintig vrouwen zwangerschapsdiabetes.
Een Cerclage is een medische procedure waarbij de baarmoederhals (baarmoedermond) gesloten wordt met behulp van hechtingen. Deze procedure kan worden uitgevoerd tijdens de zwangerschap om te voorkomen dat de baarmoederhals te vroeg opent, wat kan leiden tot een miskraam of vroeggeboorte. Over het algemeen wordt een cerclage uitgevoerd tussen de 12e en 16e week van de zwangerschap. Je krijgt een cerclage wanneer je eerder een vroegtijdige bevalling hebt meegemaakt of bekend bent met zwangerschapsverlies als gevolg van een incompetente cervix (zwakke of insufficiënte baarmoederhals). Of wanneer er sprake is van een verkorte baarmoederhals, structurele afwijkingen van de baarmoederhals of een eerdere chirurgische ingreep. Over het algemeen wordt een cerclage verwijderd tussen de 36e en 38e week van je zwangerschap. Een cerclage is niet voor elke zwangere vrouw geschikt of nodig en kan een risicovolle procedure zijn.
In Nederland mag je je zwangerschap afbreken tot 24 weken na de laatste menstruatie (vaak houdt je arts 22 weken aan omdat we nu eenmaal nooit helemaal zeker zijn van het moment van bevruchting, tenzij je kindje via IVF of ICSI is verwerkt). Na 24 weken is het in principe niet meer toegestaan om je zwangerschap af te breken. Mocht er sprake zijn van zeer ernstige medische redenen, waaronder jouw eigen gezondheid, dan kan er een uitzondering worden gemaakt.
Waarom 24 weken? Dit is het punt in het prille leven van je kind dat hij of zij levensvatbaarheid is. Je ongeboren kindje is nu voldoende ontwikkeld om te kunnen overleven buiten de baarmoeder, weliswaar met intensieve medische ondersteuning.
Verwachten de artsen dat je binnenkort gaat bevallen en ben je eigenlijk nog lang niet zo ver, dan worden de gesprekken gestart over vroeggeboorte. Voor de 24 weken gaan die gesprekken over de bevalling en wat er daarna gebeurt. Je kindje zal de bevalling niet overleven. Neem je tijd om uit te zoeken wat er voor jou en je kind mogelijk is in de tijd die jullie samen is gegeven. Vraag om een fijne kamer om afscheid te nemen, maak foto’s of laat ze maken. Laat je informeren over opbaren, de watermethode en afscheid nemen. Praat over je wensen met professionals en dierbaren. Zorg voor herinneringen in de vorm van een hand of voetafdruk.
Ben je minimaal 24 weken zwanger? Dan gaan de gesprekken over de bevalling en de opvang van je kindje. Welke ondersteuning is noodzakelijk? Wie is er bij de bevalling? En hoe gaat het traject na de bevalling er voor jou en je kindje uitzien? In veel gevallen krijg je een rondleiding op de afdeling waar je kindje zal worden opgevangen en wordt er eerlijk gesproken over zijn of haar overlevingskansen. Meer weten? Bestel de gids Kraamtijd op de NICU.
Grip op je zwangerschap
Ik kan mij goed voorstellen dat je je nu onzeker of gespannen voelt tijdens je zwangerschap. Je had je deze periode anders voorgesteld en je wilt je veel liever blij, hoopvol en verbonden voelen. Weet, je hoeft het niet alleen te doen. Schrijf je nu in voor mijn gratis grip op je zwangerschap email counseling. Hier vind je begrip, helpende oefeningen, schrijfopdrachten die je aan het denken zetten en advies. Ik ontmoet je graag in je inbox.
Foto, download & video: Anders dan verwacht
Met Anders dan verwacht maak ik je wegwijs in de wereld van de medische zwangerschap en het leven daarna op de afdeling IC neonatologie (NICU). Met betrouwbare informatie, support en een gezonde dosis zelfontwikkeling, verbintenis en erkenning vinden we samen de rust terug in een risicovolle zwangerschap. Wil je met iemand praten? Stuur mij dan een berichtje. Je kunt bij mij je verhaal kwijt en als je daar behoefte aan hebt, kijken we samen welke vervolgstappen jou vooruit kunnen helpen. Of volg mij op Instagram. Wil je een gastblog aanleveren, je expertise delen of adverteren? Stuur dan een mailtje. Ontdek je foutje of mis je iets op deze site? Laat het mij dan weten. Ik waardeer het heel erg als je meedenkt. Samen staan we sterker, toch?